Son zamanlarda gündemimizde sıklıkla gördüğümüz mobing nedir? Peki, mobing mağdurları haklarını nasıl savunabilir? Hukuki koruma mekanizmaları neler? Ve en önemlisi, bu süreçte delil toplamak için neler yapılmalıdır?
İşyerinde psikolojik taciz olarak adlandırılan, çalışanların işyerinde maruz kaldığı psikolojik baskı ve yıldırma süreci şeklinde karşılaştığımız mobing, günümüzde hem özel sektörde hem kamu sektöründe çalışanları etkileyen önemli bir sorundur.
Türk hukukunda mobing olgusuyla mücadeleye yönelik önemli düzenlemeler mevcuttur. Mobinge uğrayan çalışanların başvurabileceği çeşitli hukuki yollar şunlardır:
1.Türk Borçlar Kanunu’na Göre Tazminat Talebi:
Özellikle 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun “İşçinin Kişiliğinin Korunması” başlıklı 417. maddesi, işverenlerin çalışanlarını psikolojik tacize karşı koruma yükümlülüğünü açıkça düzenlemiştir. Bu maddeye göre, işverenler çalışanların kişilik haklarına saygı göstermek, onlara güvenli ve sağlıklı bir çalışma ortamı sağlamak zorundadır. Bu yükümlüğe aykırı davranan işverene karşı mağdurlar uğradıkları manevi ve maddi zararlar için tazminat davası açabilir.
2.İş Sözleşmesinin Feshi ve Tazminat Hakkı:
4857 sayılı İş Kanunu ise mobingi doğrudan ele almamakla birlikte, işverenin eşit davranma yükümlülüğünü ve iş sözleşmesine aykırılık hallerini düzenlemektedir. Özellikle İş Kanunu’nun 24. maddesi, psikolojik tacize uğrayan çalışanın iş akdini haklı nedenle feshetmesine olanak tanır. Ayrıca 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, sağlıklı bir çalışma ortamının sağlanmasını işverenin temel sorumlulukları arasında saymıştır. Mobing nedeniyle iş akdini feshetmek zorunda kalan çalışan, kıdem tazminatı hakkına sahiptir. İş Kanunu’nun ilgili maddelerine dayanarak açılan davalarda, çalışan lehine birçok emsal karar bulunmaktadır.
3.Ceza Hukuku Kapsamında Şikâyet:
Eğer mobing hakaret, tehdit veya fiziksel şiddet gibi suç unsurları içeriyorsa, mağdur doğrudan savcılığa suç duyurusunda bulunabilir. Bu tür durumlarda işveren veya sorumlu kişiler hakkında cezai işlem başlatılabilir.
4.Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na Şikâyet:
Alo 170 hattı üzerinden yapılan şikâyetler, mobing mağdurlarına hızlı bir çözüm imkânı sunar. Bakanlık, işyerinde denetim yaparak mobinge yönelik tedbirler alabilir.
Mobinge Karşı Delil Toplama Yolları
Mobing gibi sistematik ve genellikle dolaylı olarak uygulanan bir taciz türüyle mücadele edebilmek için güçlü deliller toplamak önem taşır. İşte delil toplama sürecinde dikkat edilmesi gereken noktalar:
1.Yazılı Belgeler:Mobing sürecinde atılan e-postalar, mesajlar veya yazılı talimatlar saklanmalıdır. Yazışmalar, mobing uygulandığını göstermek için en önemli kanıt kaynaklarından biridir.
2.Tanık Beyanları: İşyerinde yaşanan mobing durumlarına tanık olan diğer çalışanların ifadeleri, dava sürecinde önemli bir delil olarak kullanılabilir.
3.Günlük Tutma: Yaşanan mobing olaylarını tarih, yer ve detaylarıyla birlikte yazılı olarak kaydetmek, mağdurun yaşadığı süreci belgelendirmesine yardımcı olur.
4.Sağlık Raporları ve Psikolojik Değerlendirme
5.Görsel ve Ses Kayıtları:Türk hukukuna göre, kayıt altına alınan ses veya görüntülerin mahkemede delil olarak kullanılabilmesi belirli şartlara bağlıdır. Kişilik haklarını ihlal etmeyecek şekilde elde edilen kayıtlar, mobing iddialarını desteklemek için değerlendirilebilir. Ancak bu konuda hukuki destek alınması önemlidir.
Sonuç olarak, bireylerin hayatında geri dönüşü olmayan etkiler bırakan mobing, bireysel bir sorun olmaktan ziyade toplumsal bir yara olarak ele alınmalıdır. Mobing mağdurlarının hukuki haklarını kullanarak attığı her adım, daha adil ve saygılı bir çalışma ortamı oluşturma ve toplumsal farkındalık kazanma yolunda önemli bir adımdır.
